Stop Loss. Take Profit

Nie ulega wątpliwości, że każdy z nas pragnie osiągać stałe przychody pieniężne, które zapewnią życie pozbawione trosk o zaspokojenie podstawowych potrzeb. Codziennie chodzimy do pracy, aby po ciężkim wysiłku i stresie uzyskać wynagrodzenie, za które będziemy mogli opłacić wszystkie koszty związane z toczącym się życiem naszego gospodarstwa domowego. Z nadzieją oczekujemy, że po całym procesie spłacania wszystkich zobowiązań znajdzie się pewna suma pieniędzy, którą będziemy mogli przeznaczyć na swoje osobiste cele. W ostateczności często okazuje się, że sytuacja naszego portfela pod koniec miesiąca nie jest zadawalająca, więc jak to na człowieka przystało obarczamy winą wszystkich z wyjątkiem nas samych. Ofiarami naszego zirytowania jest rząd lub zły pracodawca, który zdecydowanie za mało nam płaci. Rzeczywiście jest tak, że zazwyczaj wymienieni winowajcy w pewnym stopniu wpływają na wynik rachunku zysków i strat naszego gospodarstwa domowego. Było to zauważalne w szczególności w 2022, kiedy stan polskich oszczędności w odniesieniu do dochodów był drugim najgorszym wynikiem w całej Unii Europejskiej, co prawdopodobnie było wynikiem złych decyzji rządzących na przestrzeni ostatnich lat.

Źródło: https://300gospodarka.pl/news/coraz-wieksze-problemy-z-odkladaniem-oszczednosci-grecy-i-polacy-na-czele-w-ue

Natomiast czy wystarczająco często zastanawiamy się, w jakim stopniu jest to nasza wina? Niech pierwszy rzuci kamieniem ten, który spoglądając na zestawienie swoich miesięcznych wydatków, nie jest w stanie wskazać chociażby jednego niekoniecznego dla jego życia zakupu! Ilu Polaków jest w stanie powiedzieć, że nie posiada złych nawyków konsumpcyjnych? Według Krajowego rejestru Długów około 75% Polaków w wieku produkcyjnym skorzystało z kredytu lub pożyczki, a aż 44% z nich zostało zaciągniętych tylko po to, aby kupić jakiś sprzęt lub rzecz na którą nie było ich stać w danym momencie (najczęściej AGD i RTV).

Źródło: Dlaczego Polacy się zadłużają?, „IMAS International”, na zlecenie Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A, 2018.

W tym artykule przedstawiony zostanie wstęp do tematyki finansów osobistych, który będzie pewnym początkiem i zachęta do pochylenia się nad osobistym bilansem finansowym, którego poprawa może przyczynić się do zrozumienia sytuacji finansowej naszego gospodarstwa domowego i w konsekwencji do próby polepszenia jakości życia.

Zarządzanie finansami osobistymi – istota oraz cel

Najprościej rzecz ujmując, zarządzanie finansami osobistymi to proces podejmowania decyzji finansowych, który sprowadza się do maksymalizacji efektywności zarządzania, czyli do maksymalizacji skuteczności realizowania celów przy jednoczesnej minimalizacji przeznaczanych na to nakładów. W celu uzyskania jak największej efektywności zarządzania finansami osobistymi powinno się w znaczącym stopniu ograniczać spontaniczne podejmowanie decyzji finansowych, gdyż zarządzanie bez planu, organizacji, motywacji i kontroli prowadzi do nieosiągania wyznaczonych celów. W zamian za to, należy stosować procesowe podejście, które jest niczym innym jak zastępowaniem powtarzalnych i nieuporządkowanych decyzji, tymi uporządkowanymi i logicznie zautomatyzowanymi, które w długim terminie zwiększą efektywność zarządzania. Wdrożenie takiego podejścia odciąża pamięć i zmniejsza ryzyko popełnienia błędów. Jako przykład można podać:

  • – Segregowanie dokumentacji finansowej zamiast odkładania jej w nieuporządkowany sposób
  • – Uporządkowane oszczędzanie w celach konsumpcyjnych w zamian za zaciąganie wysokoprocentowych pożyczek
  • – Rozsądne i przeanalizowane oszczędzanie i umiarkowanie wydatki, zamiast skrajnego oszczędzania czy nieuzasadnionej rozrzutności
  • – Przeprowadzanie uporządkowanych analiz finansowych zamiast spontanicznego wydawania pieniędzy

Nadrzędnym celem zarządzania finansami osobistymi jest optymalizacja płynności finansowej naszego gospodarstwa domowego. Każdy, kto chociażby w minimalnym stopniu zagłębił się w finanse przedsiębiorstw i instytucji finansowych wie, że jednym z najważniejszych celów jest utrzymanie płynności, która jest niczym innym jak zdolnością do terminowego regulowania zobowiązań. Jest to bardzo istotne, gdyż brak płynności finansowej może prowadzić do nadmiernego zadłużenia oraz niewypłacalności, co przekłada się na brak możliwości spełniania innych ustalonych przez nas celów.

Piramida celów zarządzania finansami gospodarstw domowych. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Barembruch A., Zarządzanie Finansami Osobistymi. Teoria i Praktyka, Gdańsk 2018.

Znaczenie procesu podejmowania decyzji

W ujęciu teoretycznym, podejmowanie decyzji powinno być modelowym procesem, który składa się z takich etapów jak: identyfikacja problemu oraz wariantów rozwiązań, ustalenie kryteriów oceny oraz ich analiza, a następnie wdrożenie rozwiązania i ocena jego skutków. Niestety w rzeczywistości podejmowanie decyzji, a więc w naszym kontekście zarządzanie finansami osobistymi, jest procesem spontanicznym, który według opinii większości wymaga natychmiastowego wyboru. Z tego powodu decyzje podejmowane są na podstawie heurystyk, czyli takich reguł postępowań, z których mogą wynikać określone błędy poznawcze. Chociaż często wiążą się z poczuciem satysfakcji z dokonanego wyboru, to zazwyczaj nie są optymalne, gdyż wynikają z ograniczonej racjonalności. Przykładami heurystyk są: efekt zakotwiczenia, efekt naśladownictw, owczy pęd, uleganie opinii ogółu. Zobrazowaniem może być sytuacja, w której kupujemy gadżet, smartphone lub instrument finansowy jedynie dlatego, że spora część naszych znajomych je nabyła (przypadek na rynku NFT). Należy zatem uświadomić sobie, czym są heurystyki i jak mogą doprowadzać nas do ulegania manipulacji i  podejmowania wielokrotnie powtarzających się, błędnych decyzji finansowych.

Kolejnym problemem w podejmowaniu optymalnych decyzji finansowych jest asymetria informacji. Oznacza ona sytuacje, w której jedna strona transakcji posiada szerszy dostęp do informacji na temat przedmiotu transakcji od strony drugiej. Sprzedający mieszkanie posiada większą wiedzę na temat stanu technicznego, atrakcyjności lokalizacji oraz innych wad czy zalet nieruchomości niż potencjalna osoba kupująca. Taki stan rzeczy występuję w większości transakcji w których uczestniczymy i chociaż nie jest możliwe usunięcie asymetrii informacji z naszego życia, to można ją redukować poprzez poświęcanie własnego czasu na doinformowywanie się lub korzystanie z usług pośredników i doradców. Redukowanie asymetrii wiąże się zatem z ponoszeniem kosztów, które czasami są bardziej lub mniej opłacalne, wszystko w zależności od wielkości i znaczenia zawieranych transakcji. Wzięcie kredytu hipotecznego z pewnością powinno wiązać się z naszym dogłębnym zapoznaniem się z ofertą, a zakup batonika w sklepie już niekoniecznie.

Przed decyzją o skorzystaniu z usług pośredników, należałoby zapoznać się z terminologia hazardu moralnego, który często jest wykorzystywany przez różne podmioty rynku finansowego. Hazard moralny jest to sytuacja, w której strona transakcji działa na swoją korzyść, ale na czyjeś ryzyko. Taka sytuacja została doskonale przedstawiona w filmie „Wilk z Wall Street”, w którym starszy makler giełdowy Mark Hanna stwierdził, że rynek finansowy to „fugazzi” (oszustwo, bujda), z tego powodu za wszelką cenę należy zadbać, aby klient nie decydował się na zamykanie swoich pozycji, nawet tych zyskownych, lecz na jak największą liczbę nowych transakcji w celu osiągnięcia przez maklerów coraz to większych prowizji. W takim wypadku koszty nietrafionych inwestycji ponosi inwestor, a makler giełdowy tak czy inaczej osiąga satysfakcjonujący zysk. Świadomość o takim zjawisku przez prowadzącego finanse gospodarstwa domowego jest kluczowe, bowiem zarządzający często stają się ofiarą pośredników, dlatego zawsze należy przesiewać ich rady przez sito zdobytej wiedzy i doświadczenia.

Podsumowanie

Istotą finansów osobistych jest w szczególności zdolność do podejmowania świadomych decyzji. W zarządzaniu finansami kluczowe jest również nie tylko zdobywanie wiedzy związanej z zarządzaniem budżetem, oszczędzaniem, inwestowaniem, kredytowaniem, opodatkowaniem oraz ubezpieczaniem, ale także nabywanie umiejętność planowania długoterminowego i elastycznego reagowania na zmieniające się warunki życia. Dzięki budowaniu solidnych fundamentów finansowych i ciągłemu doskonaleniu umiejętności zarządzania finansami, możemy stworzyć stabilną i bezpieczną przyszłość dla siebie i swoich bliskich. Pamiętajmy, że finanse osobiste to nie tylko liczby i budżety, ale również narzędzie do realizacji naszych marzeń i celów życiowych. Ostatecznie, dążenie do zdrowia finansowego jest nie tylko kwestią zabezpieczenia się przed trudnościami, ale również otwarciem drzwi dla większej swobody, możliwości i spełnienia.

Źródła

  • – https://300gospodarka.pl/news/coraz-wieksze-problemy-z-odkladaniem-oszczednosci-grecy-i-polacy-na-czele-w-ue
  •  – Dlaczego Polacy się zadłużają?, „IMAS International”, na zlecenie Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A, 2018.
  • https://krd.pl/getattachment/65a133e7-f0a2-4877-b009-ade2ae996509
  • – Rzeczycka A., Golawska-Witowska G., Kształtowanie płynności jako element zarządzania przedsiębiorstwem, „Ekonomiczne Problemy Usług nr 39” 2009, s. 108-114.
  • – Barembruch A., Zarządzanie Finansami Osobistymi. Teoria i Praktyka, Gdańsk 2018.
  • – Maciejasz-Świątkiewicz M., (2012) Finanse osobiste. Zachowania-Produkty-Strategie, PWN: Warszawa 2012.

© Copyright profit-journal.pl - All rights reserved – Privacy Policy