Wycenić można właściwie wszystko. Jednak poziom trudności jak i dokładność (realistyczność) przeprowadzonych szacunków jest zależne od przedmiotu wyceny. Ale czym właściwie jest to określanie wartości? Wycena to proces określania prawdziwej wartości aktywów lub firmy. Proces ten jest niezwykle istotny z wielu powodów, ale przede wszystkim ze względu na transakcje biznesowe, inwestycje i sprawozdawczość finansową. Wycena firmy wpływa na decyzje jej interesariuszy o charakterze strategicznym, możliwości finansowania jak i podejmowania działań mając na względzie ogólną kondycję finansową danego podmiotu. W tym krótkim i treściwym artykule dowiecie się, drodzy Czytelnicy, dlaczego wycena jest ważna i jak wpływa na firmy i inwestorów.
Wycena jest krytyczna z wielu powodów. Jednym z nich jest ułatwianie transakcji biznesowych. Tak właściwie to wycena jest niezbędna w transakcjach biznesowych, takich jak fuzje i przejęcia (ang. M&A), kupno lub sprzedaż akcji oraz pozyskiwanie kapitału. Wycena pomaga określić prawdziwą wartość firmy i umożliwia kupującym i sprzedającym podjęcie świadomych decyzji. Innym aspektem wyceny jest sprawozdawczość finansowa. Firmy muszą dokładnie raportować swoją sytuację finansową i wyniki interesariuszom. Dokładna wycena aktywów i pasywów jest kluczowa dla sprawozdawczości finansowej. Z kolei inwestorzy polegają na wycenie, aby podejmować świadome decyzje, w które aktywa lub firmy zainwestować. Dokładna wycena pomaga inwestorom uniknąć przepłacania za aktywa i zapewnia, że otrzymają oni uczciwy zwrot z inwestycji. Za ostatni z najważniejszych powodów, dla których wycena jest tak istotna należałoby podać decyzje strategiczne. Wycena m.in. firmy jest krytycznym czynnikiem przy podejmowaniu strategicznych decyzji, takich jak ekspansja, dywersyfikacja czy inwestycje na nowych rynkach. Wycena pomaga danym podmiotom zrozumieć ich sytuację finansową i możliwości, co umożliwia im podejmowanie świadomych decyzji obarczonych jak najmniejszym marginesem ogólnie rozumianego błędu.
Do określenia wartości danego aktywa tudzież firmy stosowane są różne metody, a każda z nich ma swoje mocne i słabe strony. Do najczęściej stosowanych metod wyceny aktywów i firm należą:
Jako pierwszy przykład podam najprostszą metodę wyceny, którą jest kapitalizacja rynkowa. Jest ona metodą wyceny stosowaną dla spółek notowanych na giełdzie. Kapitalizację rynkową oblicza się poprzez pomnożenie liczby akcji pozostających w obrocie przez cenę akcji. Kapitalizacja rynkowa zapewnia przybliżone oszacowanie wartości firmy, ale, co jest istotną wadą, nie uwzględnia innych czynników, takich jak np. zadłużenie. Z drugiej strony, metoda ta pozwala zorientować się inwestorom w relatywnej wielkości jednej firmy w porównaniu z innymi. Mierzy wartość spółki na otwartym rynku, jak również postrzeganie przez rynek jej przyszłych perspektyw, ponieważ odzwierciedla to, ile inwestorzy są skłonni zapłacić za jej akcje tu i teraz biorąc pod uwagę także jej potencjał.
Zdyskontowane przepływy pieniężne, inaczej metoda dochodowa (ang. DCF): DCF to metoda wyceny stosowana do oszacowania wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych. Uwzględnia ona wartość pieniądza w czasie, ryzyko oraz koszt alternatywny. Wad metody dochodowej jest wiele a tymi które należałoby wymienić są: podatność na błędy indywidualne, metoda wymaga dużej liczby założeń, bardzo wrażliwa na zmiany w założeniach, jej wysoki poziom szczegółowości może powodować nadmierną pewność siebie, nie analizuje względnych wycen konkurentów. Metoda dochodowa pozostaje mimo to bardzo popularną metodą. Skłania przede wszystkim do zrozumienia wycenianego biznesu a także do indywidualnego podejścia. Jako zalety tego podejścia do wyceny należałoby podać niezwykłą szczegółowość (plus w minusie), brak wymogu wykorzystania (czasami po prostu niedostępnych) danych porównawczych, uwzględnianie wartości długoterminowej oraz określanie „wewnętrznej” wartości biznesu.
Wskaźnik ceny do zysku, C/Z (ang. Price-to-Earnings Ratio, P/E Ratio). Wycena za pomocą wskaźnika C/Z stosowana jest dla spółek publicznych. Jest on obliczany poprzez podzielenie aktualnej ceny akcji przez zysk na akcję (ang. EPS). Wskaźnik C/Z pozwala oszacować wartość spółki w stosunku do jej zysków. Największym ograniczeniem wskaźnika P/E jest to, że niewiele mówi on inwestorom o perspektywach wzrostu EPS spółki. Z drugiej strony, oprócz pokazania, czy cena akcji spółki jest przewartościowana czy niedowartościowana, wskaźnik C/Z może ujawnić, jak wycena akcji wypada w porównaniu z grupą branżową lub benchmarkiem, takim jak określony indeks.
Wycena oparta na aktywach, inaczej metoda majątkowa (ang. Asset-Based Valuation). Wycena oparta na aktywach szacuje wartość firmy na podstawie jej aktywów. Metoda ta jest szczególnie przydatna dla firm posiadających znaczące aktywa materialne, takie jak nieruchomości, zakłady i sprzęt. W ramach metody majątkowej można wyodrębnić m.in. metodę księgową (ang. Book Value Method) oraz skorygowanych aktywów netto (ang. Adjusted Net Assets Method). Najważniejszym argumentem, który nie przemawia za stosowaniem metod z tej rodziny to fakt, iż metody majątkowe, w przeciwieństwie do metody dochodowej, nie uwzględniają przyszłych możliwości zarobkowych danego podmiotu (przedmiotu). Jako plusy należałoby wymienić m.in. elastyczność, prostotę stosowanych formuł oraz uwzględnienie pozycji pozabilansowych.
Analiza porównawcza firmy, inaczej metoda mnożnikowa (ang. Comparable Company Analysis lub Multiples Approach). Analiza porównawcza spółek porównuje wskaźniki finansowe spółki do jej rówieśników z tej samej branży. Metoda ta zakłada, że firmy o podobnych wskaźnikach finansowych mają podobną wartość. Jako argumenty przeciw jej stosowaniu do wyceny spółek należałoby powiedzieć, iż metoda ta łatwo ulega wpływom czynników niefundamentalnych. Co więcej, dane dla firm prywatnych nie są łatwo dostępne, a znalezienie odpowiednich danych dla konkretnej firmy do porównania z wielu powodów może być trudne. Należałoby także wspomnieć, iż nierzadko dobranie odpowiedniej bazy porównawczej jest bardzo trudne, mając zarazem duży wpływ na ostateczny wynik wyceny. Jako zalety tej metody należałoby podać… szybkość. Znacznie szybciej jest zastosować średnią wielokrotność grupy rówieśniczej do metryki finansowej danej firmy niż prognozować przepływy pieniężne w każdym roku jak ma to miejsce w wycenie dochodowej. Ze względu na jej prostotę, szybkość i umiarkowaną dokładność jest jedną z najczęściej stosowanych metod wyceny.
Ostatnią metodą wyceny, która zostanie w tym artykule zwięźle przedstawiona to wycena znaku towarowego. Oszacowanie wartości ogólnie rzecz biorąc wartość intelektualnej można przeprowadzić na podstawie czterech podejść, tj. wycena oparta na: przyszłych dochodach, wartości rynkowej, kosztu historycznego oraz zwolnień z opłat licencyjnych. Każda z nich skupia się na innych aspektach wycenianej wartości intelektualnej co pozwala wycenić szeroką gamę aktywów jakimi są m.in. znaki towarowe.
Wycena jest kluczowym elementem podejmowania decyzji biznesowych. Firmy, inwestorzy i inni interesariusze polegają na dokładnej wycenie, aby podejmować świadome decyzje dotyczące inwestycji, transakcji biznesowych i decyzji strategicznych. Wycena uwzględnia różne czynniki, w tym wyniki finansowe, trendy rynkowe oraz krajobraz konkurencyjny firmy. Do określenia wartości firmy stosowane są różne metody wyceny, a każda z nich ma swoje mocne i słabe strony. Ważne jest, aby wybrać najbardziej odpowiednią metodę w oparciu o wyceniane aktywa, branżę i cel wyceny. Ponadto, należy pamiętać, że wycena nie jest nauką ścisłą. Często istnieje pewien stopień subiektywności, a różni analitycy mogą dojść do różnych wycen dla tego samego składnika aktywów. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć założenia i ograniczenia każdej metody wyceny i używać ich raczej jako wskazówek niż ostatecznych odpowiedzi. Wycena jest zarazem procesem dynamicznym, który wymaga ciągłej oceny i aktualizacji. Wartość firmy może się znacząco zmienić w czasie z powodu zmian na rynku, w branży lub jej wyników finansowych. Dlatego niezbędne jest przeprowadzanie regularnych wycen, aby upewnić się, że wartość danego podmiotu (przedmiotu) jest dokładna i aktualna.
Podsumowując, wycena jest decydującym procesem, który pomaga firmom, inwestorom i innym interesariuszom podejmować świadome decyzje. Jak zostało to przedstawione, różne metody są wykorzystywane do określenia wartości aktywów, a każda metoda ma swoje mocne i słabe strony. Zrozumienie różnych metod wyceny i ich ograniczeń jest kluczowe dla podejmowania rozsądnych decyzji inwestycyjnych i biznesowych.