Ostatni dzień Reframe Economic Forum odbył się pod znakiem biznesu, sektora publicznego i energetyki. Pierwszym z zaplanowanych na ten dzień wydarzeń były warsztaty dotyczące zadłużenia Polaków po pandemii oraz sytuacji sektora finansowego w obecnych czasach.
Dłużników nie brakuje
Warsztaty poprowadził Mateusz Zając, Dyrektor Regionalny ds. Edukacji Ekonomicznej, przedstawiciel Nowoczesnego Zarządzania Biznesem. NZB to inicjatywa Związku Banków Polskich, która współpracuje z placówkami edukacyjnymi głównie na szczeblu uczelnianym. Równolegle, w trakcie warsztatów odbywał się konkurs z nagrodami na platformie Score Hunter, której zadaniem jest popularyzacja wiedzy na temat finansów, kredytów i działania Biura Informacji Kredytowej.
Na początku zostali krótko przedstawieni najbardziej zadłużeni Polacy. Lider zestawienia był zadłużony na ponad 73,5 mln PLN. Pierwszą dziesiątkę największych dłużników zamykała osoba, która jest winna ponad 23 mln PLN.
Szkolenie obejmowało kilka interesujących zagadnień. M.in. wskazane zostały problemy, jakie wynikają ze wzrostu stóp procentowych. Dla przypomnienia, Rada Polityki Pieniężnej w środę podniosła stopy procentowe o 100 pb. Wykresy przedstawiane na warsztatach wskazywały, że w ciągu dwóch lat (od kwietnia 2020 r. do kwietnia 2022 r.) średnie miesięczne raty kredytów wzrosły o co najmniej 500-700 zł. Według Mateusza Zająca taka podwyżka była znacznie wyższa, niż spodziewał się konsensus rynkowy.
Dalszy wzrost stóp procentowych spowoduje wyższe ceny kredytów, zwłaszcza dla przedsiębiorstw i podmiotów gospodarczych. Skrajne podnoszenie stóp może spowodować załamanie gospodarcze i spadek PKB, ponieważ może dojść do ustania akcji kredytowej. Wiele przedsiębiorstw opiera swoje działanie o kredyty, a państwo nie chce spowolnienia gospodarczego. Patrząc na perspektywę kredytobiorców z gospodarstw domowych, to również może spowodować duże problemy, zwłaszcza na rynku mieszkaniowym. Wynika to ze wzrostu cen usług budowlanych oraz droższych kredytów, co może sugerować, że inwestor sprzeda swoją nieruchomość, by uchronić się przed długami.
Na pytanie o zwiększoną rentowność sektora bankowego, Mateusz Zając stwierdził, że KNF zalecił bankom szybsze podnoszenie lokat bankowych. Banki będą miały większe przychody, jednak istnieje zagrożenie: jeśli kredytobiorcy nie będą spłacali swoich kredytów, sektor bankowy może napotkać duże problemy. Najważniejsze będą tutaj decyzje Narodowego Banki Polskiego oraz Rady Polityki Pieniężnej, czyli organów kreujących politykę pieniężną oraz stabilizujących gospodarkę państwa.
Padło również pytanie o „zacieranie” nieprzyjemnych informacji o naszym zadłużeniu w Raportach BIK. Przykładowo, jeżeli spłacimy zobowiązanie, informacja o zobowiązaniu musi zostać usunięta przez wierzyciela w ciągu 14 dni (w przypadku np. mandatu). Jeśli chodzi o kredyt, informacja może być przechowywana do 5 lat od momentu zamknięcia spłaty kredytu.
Wyzwania makroekonomiczne Polski
Uczestnicy Reframe Economic Forum zdalnie połączyli się z Mateuszem Walewskim, głównym ekonomistą Banku Gospodarstwa Krajowego.
Główny ekonomista BGK wskazał najważniejsze problemy, jakie obecnie czekają Polską gospodarkę. Podkreślił istotę kilku najważniejszych wyzwań, jakie pojawiły się w ciągu ostatnich lat i będą miały wpływ na najbliższe dekady.
Przed pandemią oraz wojną wyzwaniem dla polskiej gospodarki była relatywnie niska stopa oszczędności, co utrudnia finansowanie inwestycji. Dla przykładu, stopa oszczędności w Estonii lub Czechach w 2020r. sięgała prawie 30 proc., tymczasem w Polsce stopa oszczędności ledwo przekraczała 20 proc. Istotnym wyzwaniem polityki rozwojowe było również wzmacnianie innowacyjności i zaawansowania technologicznego polskich przedsiębiorstw. Jednym z czynników powodujących taki stan rzeczy były względnie niskie wydatki na sektor R&D (B+R). Pomimo różnej działalności instytucji (np. NCBiR), dużo brakuje nam do liderów z regionu. Niezwykle ważnym problemem jest kwestia demograficzna oraz bardzo niski współczynnik dzietności. Starzejące się społeczeństwo również zostało uznane za wyzwanie, ponieważ trzeba przygotować infrastrukturę pod ich zwiększony czas pracy. To również będzie wiązało się z niższymi emeryturami, a jednocześnie zwiększonymi obciążeniami dla państwa.
Podkreślona została również jakość usług publicznych w Polsce. Pandemia koronawirusa uwidoczniła problem wyższej śmiertelności, co z kolei pokazało stan polskiej ochrony zdrowia. Jednocześnie polska gospodarka w ostatnich 25 latach bardzo dobrze się rozwijała. Nasz poziom PKB zbliżał się do krajów Strefy Euro i konwergował się z państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Od czasu pandemii koronawirusa korzystamy z dużej konkurencyjności oraz zwiększonego popytu, co daje nam przewagę nad innymi państwami. Pozytywne zjawisko ma jednak swoje negatywne oblicze – wzrost odbywał się kosztem ekspansji monetarnej oraz dodatkowego zadłużenia. Przy czym było to zadłużenie specyficzne, ponieważ w Polsce wzrost długu związany z pandemią został przejęty przez sektor publiczny (budżet Państwa, PFR). BGK oraz inne instytucje emitowały obligacje, które zwiększają dług państwa.
Inflacja została uznana za jeden z najważniejszych problemów dla polskiej gospodarki. Inflacja już przed wojną w Ukrainie była wyzwaniem dla Polski, ale również dla innych rządów i banków centralnych. Następstwem tego wyzwania są i będą wysokie stopy procentowe. Po wczorajszej decyzji RPP zbliżyliśmy się do węgierskich stóp procentowych (5,5 proc.) Podkreślony został również problem zerwania łańcucha dostaw z krajów azjatyckich. Jednocześnie zwrócono uwagę na fakt, że w Estonii lub Czechach inflacja rośnie nawet silniej niż w Polsce. Wzrost cen ropy naftowej, gazu, stali oraz innych surowców i materiałów będzie trudnym do pokonania wyzwaniem polskiej gospodarki. Wojna przyczynia się do jeszcze większej kosztowej presji inflacyjnej – niewrażliwej na politykę monetarną. Obok tego zwiększać się będą ceny żywności, niezwykle istotne dla poprawnego funkcjonowania społeczeństwa.
Mateusz Walewski stwierdził, że bardzo ciężko jest obecnie prognozować przyszłe wartości wskaźników. Wojna oraz ciągła walka z koronawirusem powoduje wiele problemów, które obniżają jakość prognoz inflacji lub wzrostu gospodarczego.
O energetyce i zielonych finansach
Innymi wydarzeniami tego dnia było połączenie się z Katarzyną Szwarc, pełnomocniczką Ministra Finansów ds. Strategii Rynku Kapitałowego, a także panel energetyczny, na którym gośćmi byli Karol Wolff, dyrektor Biura Strategii i Projektów Strategicznych PKN ORLEN, a także Tobiasz Adamczewski, dyrektor Programu OZE w Forum Energii. Pierwsze spotkanie dotyczyło sytuacji Polski w kontekście zielonych finansów. Prelegentka opowiadała m.in. o mechanizmach zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Podczas panelu energetycznego rozmawiano m.in. o obecnej, ciężkiej sytuacji sektora energetycznego, rozwoju OZE oraz atomu, a także o przyszłości Europy w kontekście transformacji energetycznej.
